مدیرسا: گفته می گردد ایران، روزگاری پنجمین كشور جهان از جهت رشد ضریب ساخت صنعتی بود اما به تدریج سیاست های تولید مسكن از صنعتی به سمت آماده سازی و توزیع زمین تغییر نمود و این دوره آن قدر طولانی بود كه تجربیات اجرایی با ارزش قبلی از حافظه جامعه مهندسی ما زدوده شد.
به گزارش مدیرسا به نقل از ایسنا، طبق آمار، سهم ایران در تولید ثروت جهانی حدود ۰.۷ درصد است و بیش از دو برابر این رقم انرژی مصرف می نماییم كه عمده هدررفت در بخش مسكونی اتفاق می افتد كه اگر به مقررات حوزه ساخت و ساز و طرح های صنعتی سازی توجه گردد ۴۰ درصد صرفه جویی در بخش انرژی تحقق می یابد. سالانه با بیش از ۵ میلیارد دلار هدررفت انرژی در كشور مواجه هستیم و تنها ۲۰ درصد شاهد رعایت مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان بوده ایم. از جانب دیگر، عدم اجرای قوانین جاری و بی توجهی به صنعتی سازی در بخش ساخت وساز سبب شده در استقامت بناها با نوعی درجا زدن مواجه شویم. طبق اعلام رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران، پیش از انقلاب میانگین عمر مفید ساختمان ها در ایران حدود ۲۵ سال بود، در آمریكا هم ۲۵ سال. پس از انقلاب متوسط عمر مفید ساختمان ها در ایران هنوز ۲۵ سال است و در آمریكا به ۱۰۰ سال رسیده است.
با همین فرمان برویم واركننده انرژی می شویم
بنا به نقل از محمد شكرچی زاده ـ رییس مركزی تحقیقات راه، مسكن و شهرسازی ـ میزان مصرف انرژی در ایران در مقایسه با كشورهای مشابه ۳ برابر است و اگر به همین شیوه مصرف انرژی ادامه پیدا كند، ایران در چند سال آینده به واردكننده انرژی به كشور تبدیل خواهد شد.
وی می گوید: گاهی فكر می كنم حكایت ما و انرژی، حكایت قورباغه پخته است. اگر قورباغه را در آب جوش قرار دهید یكباره عكس العمل نشان داده است و خویش را نجات می دهد ولی اگر آرام آرام آب را گرم كنید قورباغه خویش را تطبیق می دهد و آرام آرام پخته می گردد و جان خویش را از دست می دهد. این مثال درباره ما صدق می كند كه با وضعیت آشفته هدرفت منابع و ذخایر كنار آمده ایم.
كارشناسان هم معتقدند، صنعتی سازی، اشتغال زایی مولد و پایدار را به دنبال دارد اما با وجود چنین مزایایی هنوز نتوانسته ایم به چشم اندازهای تعریف شده در مورد صنعتی سازی دست پیدا نماییم. عدم ترویج فرهنگ صنعتی سازی به خصوص در میان سازندگان، مهندسان عمران و مالكان و بی اطلاعی عموم مردم از مزایای این نوع نگاه، مهمترین علت كمرنگ بودن صنعتی سازی در ساخت و سازها است.
از سال های گذشته همواره بحث صنعتی سازی در ساخت وسازها مطرح بوده اما كمتر به آن توجه شده است. درمورد این مورد سال ها و حتی دهه ها بحث و تبادل نظر مطرح شده اما تدوین طرح جامع صنعتی سازی بعد از چهار دهه كماكان معلق مانده است.
بخش ساخت و ساز بزرگترین بخش اقتصاد كشور است. مسكن به تنهایی بیش از ۳۰ درصد از تشكیل سرمایه ثابت ملی را شامل می گردد و به طور مستقیم ۱۳ تا ۱۵ درصد از اشتغال كل با گردش مالی ۴۰ میلیارد دلار (تنها در بخش ساخت) را در بر می گیرد. بر این اساس توسعه صنعتی ساخت و ساز نقش تعیین كننده در توسعه ملی دارد و به نقل از كارشناسان در زمره اولویت های توسعه ملی است.
چهار دهه بی توجهی به طرح جامع صنعتی ساخت و ساز
یك كارشناس صنعت ساختمان در گفت وگو با ایسنا تصریح كرد: چهار دهه تدوین طرح جامع توسعه صنعتی ساخت و ساز، عقب افتاده و به قول وی دولت نسبت به تدوین آن بی توجه بوده است. هم اكنون روش ساخت و ساز ما سنتی و ماقبل صنعتی است، در صورتیكه انتظارات ما از ساخت و ساز به امروز متعلق می باشد و تحقق این انتظارات در گرو توسعه صنعتی ساخت و ساز است.
عبدالرضا فرید نائینی تصریح كرد: خوشبختانه كشور ما همه منابع و عوامل لازم جهت توسعه صنعتی ساخت و ساز را در اختیار دارد كه همچون آن می توان به جامعه مهندسی پرشمار كه به نرم افزارهای روز مجهز است و همینطور مواد و مصالح و صنایع ساختمانی گسترده اشاره نمود اما صنعت احداث علی رغم همه این امكانات، به لحاظ تكنولوژی ساخت، در شرایط ما قبل صنعتی قرار دارد و در چرخه روشهای سنتی و منسوخ گرفتار است لذا، امكان رقابت را از دست داده است.
به قول نائینی، هم اكنون صنایع ساختمانی ما صنعتی و موج دومی است اما فرایند ساخت، سنتی، ما قبل صنعتی و موج اولی است. در حالیكه دنیای پیشرفته با شتاب روز افزون از تولید صنعتی عبور می كند و به تولید فراصنعتی و موج سوم روی آورده، و با بهره وری فزاینده گوی رقابت را از تولید صنعتی می رباید.
تنها ۷ درصد از تولیدكنندگان صنعتی امكان ساخت و ساز دارند
معاون اجرایی انجمن تولیدكنندگان و فناوران صنعتی ساختمان تصریح كرد: آمارها نشان می دهند تنها ۷ درصد از تولیدكنندگان صنعتی امكان حضور و رقابت در فضای تولید فراصنعتی را خواهند داشت و ما شوربختانه در بزرگترین بخش اقتصاد كشور گرفتار روشهای سنتی و منسوخ هستیم. بخش مسكن در كشور ما از جهت اقتصادی و اجتماعی از اعتبار ویژه ای برخوردار می باشد و بخش پیشتاز و بخش استراتژیك اقتصاد ما به حساب می آید.
وی با بیان این كه دهه ۵۰ را می توان دوره طلایی توسعه صنعتی ساخت و ساز دانست، تصریح كرد: در آن دهه كشور ما پنجمین كشور جهان از جهت رشد ضریب ساخت صنعتی بود. اما بعد از انقلاب، سیاست های تولید مسكن از تولید انبوه و صنعتی به سمت آماده سازی و توزیع زمین روی آورد و این دوره آنچنان طولانی شد كه تجربیات اجرائی با ارزش آن دهه از حافظه جامعه مهندسی ما زدوده شد.
در طرح مسكن مهر، جامعه مهندسی خالی از ذهن بود
نائینی خاطرنشان كرد: زمانی كه طرح های مسكن استیجاری و بعد از آن طرح عظیم مسكن مهر عنوان شد، جامعه مهندسی خالی از ذهن بود و لاجرم باید از نقطه صفر آغاز می كرد كه با اشتباهات راهبردی در این پروژه های مهم كه بالقوه می توانستند بسترساز توسعه صنعتی ساخت و ساز باشند به كج راهه رفتند.
این كارشناس صنعت ساختمان اظهار داشت: در شرایطی كه كشور همسایه ما با تعریف ۲۵۰ هزار واحد تقاضای انبوه، موفق به توسعه صنعتی ساخت و ساز شد و از این محل امروز سالیانه بیش از ۳۰ میلیارد دلار صادرات در خدمات فنی مهندسی دارد، ما نتوانستیم با پروژه ای ۸ برابر، امكان رقابت پذیری را برای ساخت و سازمان فراهم نماییم. این در شرایطی است كه كشور ما از همه جهات در رابطه با ساخت و ساز اولی تر و از بستر مناسب تری در عرصه توسعه صنعتی ساخت و ساز برخوردار بود. تجربیات دهه ۵۰ میتواند در برنامه ریزی توسعه صنعتی ساخت و ساز آموزنده باشد. ما نیازمند تحلیل و تدقیق آن تجربه با ارزش هستیم؛ امری كه تابحال به آن نپرداخته ایم.
معاون اجرایی انجمن تولیدكنندگان و فناوران صنعتی ساختمان خاطرنشان كرد: خوشخبتانه تجربه دهه ۵۰ نشان داد كه با عنایت به مزیت های نسبی ما در عرصه ساخت و ساز بخصوص نیروی متخصص بومی، برنامه ساخت صنعتی در دوره كوتاهی به نتیجه مطلوب خواهد رسید. در آن شرایط كه از نقطه صفر شروع كرده بودیم. بعد از مدت محدودی پروژه های جسورانه ای نظیر شهرك اكباتان را با موفقیت به پیش بردیم پروژه شهرك اكباتان در زمان خود دومین پروژه بزرگ مسكونی در سطح جهان بود و به لحاظ تكنولوژی ساخت هم تجربه جدیدی محسوب می شد.
وی تصریح كرد: بهبود شاخصهای اساسی تولید یا بهره وری كیفیت در گرو توسعه صنعتی ساخت و ساز است و اولویت نخست در این طریق، هدف گذاری با تدوین طرح جامع توسعه صنعتی است و شوربختانه علی رغم هیاهوی بسیار در ارتباط با ساخت صنعتی ما تا كنون قادر نبوده ایم به نقطه آغاز یا هدف گذاری مبادرت نماییم. كم كاری در باب مهمترین راهكار راهبردی در بخش ساخت و ساز بخصوص مسكن كه مصداق بارز انبوه سازی است شگفت انگیز است. بخصوص در شرایطی كه همه امكانات و لوازم توسعه ی بسامان در دسترس ماست.
نائینی با بیان این كه توسعه بخش ساخت و ساز در گرو ارتقای شاخصهای اساسی تولید یا ارتقاء بهره وری كیفیت است اظهار داشت: این مهم در گرو توسعه صنعتی ساخت و ساز و اولویت نخست در این روند تدوین طرح جامع توسعه صنعتی ساخت و ساز است. این تحول بنیادی درصورتی كه به درستی مدیریت شود، با عنایت به ظرفیتهای موجود، ما قادر خواهیم بود رشد اقتصادی بخش مسكن را كه مصداق بارز انبوه سازی و ساخت صنعتی است با استفاده از ارتقاء بهره وری و كیفیت تأمین نماییم. اساساً جامعه پر شمار مهندسی كشور توان برنامه ریزی و مدیریت این روند را خواهد داشت.
