به گزارش مدیرسا محققان پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله با مطالعه بر روی میكرو و نانو زمین لرزه ها به مدلی برای پیشبینی احتمالی خطر زلزله دست پیدا كردند و به قول آنها این مدل تنها برای بخشی از كشور مربوط به منطقه غرب زاگرس می شود.
دكتر مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله و عضو وابسته فرهنگستان علوم در گفتگو با ایسنا، با اشاره به اینكه این مطالعات با هدایت من انجام شده است، اظهار داشت: این تحقیق به منظور استفاده از میكرو زمین لرزه ها و نانو زمین لرزه ها در ایران برای پیش یابی خطر زمین لرزه بوده كه به نتایج اولیه و موفق جالبی انجامید و این نتایج در چارچوب چهار مقاله بین المللی در مجلات معتبر زلزله شناسی در سال های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ منتشر گردید.
وی با تاكید بر اینكه به منظور پیشبینی زلزله بر اساس تشخیص الگوهای لرزه خیزی و پیش یابی بر مبنای مدل آماری لرزه خیزی به نتایج جالب اولیه رسیدیم، اظهار نمود: بهره گیری از پیچیدگی خرد لرزه های مورد استفاده كه به صورت مداوم ثبت می شوند، نیازی است كه تا كنون به آن پرداخته نشده بود. این مورد بخصوص از این زاویه اهمیت می یابد كه زلزله های رخ داده بزرگ در ایران و نقاط دیگر جهان از نظر آهنگ رخداد و ترتیب وقوع، پیچیدگی هایی را نشان می دهند كه تابحال با استفاده از كاتالوگ داده ها – كه نمایانگر آمار داده های زلزله است – امكان درك و مدل سازی احتمال رخداد آنها موجود نبوده است.
زارع با اشاره به اینكه آخرین داده های با موفقیت پیش یابی شده، به پیش یابی زمین لرزه های ثانویه و پس لرزه های زمین لرزه ۲۱ آبان ۱۳۹۶ سر پل ذهاب مربوط می شود، افزود: بر طبق این پژوهش ها، مدل رخداد ریز زمین لرزه ها بر پایه داده های ثبت شده به لحاظ ریاضی و بر پایه پایش زمین لرزه ها در منطقه غرب زاگرس به دست آمده و نتایج كسب شده، احتمال رخدادهای بعدی (در بازه زمانی پس از انتشار مقالات) را به خوبی پیش یابی كرده است.
استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله تصریح كرد: با بهره گیری از اطلاعات لرزه ای كه معمولاً مورد استفاده واقع نمی شوند و با كاربرد اطلاعاتی كه تا كنون در زمینه زلزله مورد استفاده در ایران نبود و با توسعه فناوری های مرتبط می توان در زمینه پیشبینی احتمالی خطر زمین لرزه های بعدی اقدام نمود.
این محقق حوزه زلزله با اشاره به اینكه با مطالعه تغییرات در نحوه انتشار، محتوای فركانسی و تعداد امواج انتشار یافته در واحد زمان، مراحل مختلف شكست سنگ مورد بررسی قرار می گیرد، خاطرنشان كرد: تغییرات دمایی سنگ های تحت تنش هم در دهه اخیر توسط محققان بعنوان پیش نشانه گسیختگی سنگ و ایجاد زمین لرزه معرفی شده است. از آنجایی كه شكست سنگ ها در اعماق زمین بعنوان عامل وقوع زمین لرزه است، با رصد خرد زمین لرزه ها و نانو لرزه ها می توان مراحل تجمع انرژی و در نتیجه شكست سنگ ها را مدلسازی كرد.
به قول عضو وابسته فرهنگستان علوم، بارگذاری تنش های زمین ساختی، اصطكاك كنترل كننده لغزش گسل و ناهمگنی ساختاری چشمه، سه عامل مهمی هستند كه در الگوهای فیزیكی و عددی شكست منظور می شوند.
زارع، بارگذاری مطالعات تنش های زمین ساختی را همراه با مشاهدات ژئودزی و سنجش از دور نظیر (GPS و InSAR) و اندازه گیری های تنش- كرنش دانست و اظهار داشت: ناهمگنی مناطق گسلی هم با روش های لرزه شناسی مطالعه شده است. شناخت ناهمگنی های ساختاری در چشمه زلزله، اساس فیزیكی پیشبینی زلزله را فراهم می آورد، ضمن آنكه محاسبه افت تنش از تحلیل رویداد زلزله های بزرگ قابل محاسبه است. با شناخت بارگذاری تنش های زمین ساختی، قوانین اصطكاك و ناهمگنی چشمه زمین لرزه، الگوی لرزه خیزی، خزش و رخداد رویداد اصلی الگوسازی می شود.
استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی با اشاره به اینكه بر مبنای اطلاعات به دست آمده از میكرو زمین لرزه ها و نانو زمین لرزه ها امكان پذیر بودن برآوردهای پیش یابی – پیشبینی احتمالی – خطر زلزله نشان داده شده است، اضافه كرد: كلیه شواهدی كه در زمین با ابزارهای لرزه نگاری برداشت شد، در بازه مطالعه شده توسط پژوهشگاه زلزله و مؤسسه ژئوفیزیك دانشگاه تهران ثبت شده اند، ولی نوز این برداشت داده ها به صورت شبكه ای و سامان یافته برای كل كشور نیست.
زارع افزود: مركز پیشبینی زلزله در پژوهشگاه بین المللی زلزله می تواند محل مناسبی برای ساماندهی اطلاعات پراكنده مختلف در یك سامانه جامع داده های زمین شناختی – ژئوفیزیكی با قابلیت روزآمد شدن مداوم و همینطور پردازش و تجزیه و تحلیل برخط این داده ها باشد. این مورد البته به در دسترس بودن بودجه، امكانات، نیروی انسانی با كیفیت بالا و متخصص و تجهیزات (به ویژه قابلیت بالا در فناوری اطلاعات) و ساماندهی برداشت داده ها برای كل كشور و منطقه پیرامونی ایران بستگی دارد.
وی تصریح كرد: اساسا انجام چنین فعالیتی خدمت ویژه ای در سطح ملی است. تا اینجا با استفاده از حداقل امكانات و برای یك منطقه از كشور و عملاً بدون دسترس بودن بودجه و امكانات ویژه كار پیش رفته است. از این پس سرمایه گذاری برای توسعه ملی این كار لازم است.
