داستانش شبیه فیلم های فارسی است. با سیلی صورتش را سرخ نگه داشته و با کارگری در خانه های مردم کمک خرج زندگی بوده. قسم و آیه می آورد که اسمش را نیاورم. مراقب است تا حرف اضافه ای در دهانش سُر نخورد تا پس از گفتنش پشیمان شود. از جزییات اتفاق چیزی به زبان نمی آورد و سربسته می گوید که در یکی از خانه هایی که برای کار رفته به او تجاوز شده.
«اگه شوهرم بفهمه منو می کشه». هر بار که این جمله را به زبان می آورد مردمک چشم هایش تا آخر باز می شوند. هر شب کابوس می بیند و آن روز شوم در خواب هم رهایش نمی نماید. پس از آن روز زندگی اش به هم ریخته و آرام و قرار ندارد. هر بار که می خواهد دنبالِ ظلمی را که در حقش شده، بگیرد «آبرو» مثل یک سد بزرگ جلویش دهان باز می کند تا مانعش شود.
سنی ندارد. جوان است اما بالا و پایین زندگی روی صورتش خط و نشان های زیادی کشیده. زود ازدواج کرده، خیلی زود. نه آنکه خودش بخواهد، به زور شوهرش داده اند و حالا دو بچه دارد. شوهرش بیکار است و کاری که زنش انجام می دهد را برای خودش کسر شأن می داند اما برای زنش نه! کرونا اوضاع و احوال کاری اش را بهم ریخته با این وجود با کار در خانه های مردم خرجی و کرایه خانه را می دهد: «چی بگم خانوم؟ دردای من حال کیو خوب می کنه که بشینم سفره دلمو برات باز کنم؟ درد، درده…»
ثریا، مهاجری از افغانستان
داستان ثریا، روایت مهاجرت است. او اهل افغانستان است و سال ها پیش همراه مادر، ناپدری، خواهرها، برادرهای ناتنی و شوهرش به ایران مهاجرت کرده اند. چهار ساله بوده که پدرش برای کار به آلمان مهاجرت می کند و از آن زمان تا حالا هیچ خبری از او ندارند. ثریا در افغانستان معلم بوده و الفبای آگاهی را به بچه ها یاد می داده که با تهدید طالبان بیکار می شود. طالبان، مادر شوهرش را که پرستار بوده، می کشند. برای آنان هم چاره ای جز ترک دیار نمی ماند. حالا ثریا صاحب هفت بچه قد و نیم قد است. شوهرش سر ساختمان ها کارگری و باغبانی می کند. خودِ ثریا هم هر بامداد بچه های کوچک ترش را به بچه های بزرگ تر می سپارد و راهی خانه های مردم می شود تا کارهایشان را انجام دهد؛ از تمیزکاری گرفته تا آب دادن گل و گیاه.
کارش آنقدر سنگین است که کمرش دیگر توان ندارد و دیسکش لطمه دیده. شکمش هم یک غده بزرگ دارد که باید عمل شود اما هر بار که تصمیم می گیرد این کار را انجام دهد متوجه می شود تو راهی دارد.
وقتی پای ثریا و خانواده اش به ایران می رسند، اطراف تهران ساکن می شوند. خودش و شوهرش سرایدار یک باغ می شوند و مادرش و بچه هایش هم سرایدار یک باغ دیگر. اسباب و وسایل زندگی را هم از اضافه صاحب باغ به عاریت گرفتند. حالا تعداد خانواده ثریا آنقدر زیاد شده که باید دنبال خانه بگردند.
داستان زندگی او هم پر از فراز و نشیب است و چند سال پیش و پس از مختصر پس اندازی شوهرش را راضی می کند که به ترکیه مهاجرت کنند. هر چه جمع کرده بودند به قاچاقبر می دهند و راهی می شوند. از پیاده روی شبانه و یواشکی در آب های سرد گرفته تا زندگی سخت در کمپ مهاجران، همه را پشت سر می گذارند و در نهایت هم مجبور به برگشت می شوند. ثریا، حالا متوجه شده بیقراری و گریه های دختر ۶ ماهه شان برای شکستن دنده اش بوده است. بین راه، زمانی که مجبور بودند از ترس ماموران مرزی یک نفس بدوند با دخترش زمین می خورند و دنده بچه می شکند. وقتی پایشان به ایران می رسد همه چیز از اول آغاز می شود. باز هم سراغ صاحبکاران قدیمی، اسباب های عاریتی و کار در باغ ها و خانه های مردم می روند.
کبری، هم مادر و هم پدر چهار دختر
۱۸ سال پیش زمانی که شوهرش به سرطان مبتلا می شود و از دنیا می رود از شهرستان به تهران می آید. از همان روز تا حالا بامداد ها از خانه بیرون می زند و شب ها، زمانی که صفر تا صد کارهای خانه های مردم را انجام داده به خانه خودش برمی گردد. از وقتی شوهرش از دنیا رفته هم پدر بچه هایش شده و هم مادر. کرایه و خرج خانه را می دهد و برای سه دخترش جهیزه خریده. ماهی یک میلیون و هفتصد هزار تومان اجاره می دهد: «ماه دیگه قراردادم تموم میشه. اگه صابخونه بذاره می شینم وگرنه که باید برم دنبال خونه.» حالا خودش مانده و یکی از دخترهای مجردش. دختر دیگرش هم با دو بچه طلاق گرفته است.
کبری خانم ۵۸ سال دارد: «خونه این و اون کار کردم. خیلی بدبختی و بیچارگی کشیدم. اگه بخوام زندگیمو واست تعریف کنم یه شاهنامه باید بنویسی. از ۱۳ سالگی همش سختی کشیدم. هرشب که از سر کار میام با کمردرد و پادرد میرم تو رختخواب اما خدا رو شکر تنم سالمه. هر روز سر کارم. اما خب خاطرم جمعه که مشتریام قدیمی و مطمئنن و همه این سالا منو می شناسن و آدمای خوب و سالمی هستن. مریضی ندارن و برای من و دخترام تو این کرونایی مشکلی پیش نیومده. وقتی هم کار می کنم نمیگم چقدر بدن، خودشون هر چی کرمشون برسه میدن. مثلا روز گذشته از هشت بامداد رفتم تا شش عصر از پنجره گرفته تا دیوارو شستم و جارو کشیدم و کلی کار دیگه ۶۰۰ هزار تومن گرفتم. خداییش کارش خیلی زیاد بود اما خدا رو شکر از مشتریام خیلی راضی ام و تا حالا هیشکدومشون حق منو نخوردن و خودشونم منو به همدیگه معرفی می کنن. حتی یه وقتایی هم کمکم می کنن و خواربار و چیزای دیگه بهم میدن. خدا رو شکر درآمدم خوبه و خرج زندگیو می رسونم. یه وقتایی هم می بینی تو سه روز یه میلیون و ۲۰۰ هزار تومن کار می کنم. یه وقتایی هم مشتریا سبزی، باقالا و بادمجون سفارش میدن و منم براشون دُرُس می کنم.»
در همه سال هایی که کار کرده کسی به او تهمتی نزده جز یکی از نزدیک ترین اقوامش: «یه روز رفتم خونه یکی از فامیلا کار کردم، انگشتر طلاش گم شد و انداخت گردن من. خیلی دلم شکست، خیلی. دخترام هم خیلی ناراحت شدن و گفتن چرا یکی از مشتریای مامان ما که همه زندگیشون، حتی کلید خونشونو می سپارن بهش و میرن تا حالا بهش تهمت نزدن؟ خداییش هر جایی رفتم عین مادرشون باهام برخورد کردن و تا حالا کسی به چشم بد بهم نگاه نکرده. تا حالا تو هیچ خونه ای برای من مشکلی پیش نیومده. حتی وقتی سفره پهن می کنن، میگن تا شما نشینین ما هم نمی شینیم.»
کبری خانم ۱۳ سال بیشتر نداشته که شوهرش داده اند و از همان موقع با خانواده شوهر زندگی می کرده است: «همه کارای خانواده شوهر روی دوش من و خدا بیامرز جاریم بود. خب منم جوری تربیت شده بودم که باید هرجور سختیو تحمل می کردم. خیلی بدبختی کشیدم تا دخترامو بزرگ کنم. تا وقتی شوهرم زنده بود، معتاد بود و بیکار. یه سال تو زندون بود و یه سال بیرون. یه بیمه ای هم نداشت که برام بذاره و بره تا حداقل کمک خرج بشه. بعدشم که سرطان گرفت و مُرد، من با چهارتا دختر از کهگیلویه و بویراحمد اومدم تهران. حالا هم بیمه کجا بوده؟ از سرنوشتم چی برات بگم؟ هیشکدوم از دخترام حتی دیپلم هم ندارن. مشکل مالی نذاشت درس بخونن و یه دوره ای هر کدومشون مجبور شدن برن سرکار و کمک خرجم باشن تا شوهر کردن. گفتم شوهر کنن بلکه خوشبخت بشن که اونام حالا واسه خودشون مشکل دارن. از کرایه خونه گرفته تا خرجای سنگین این روزا واسه زندگی. خانوم، الان همه انقدر مشکل دارن که فقط می تونن از پس زندگی خودشون بربیان. من انتظاری از دخترام و دامادام ندارم و نمی خوام سربار کسی باشم. همیشه هم به بچه هام گفتم حتی اگه یه چوب کبریت برام خریدن حساب کنن. میدونین این روزا هیشکی به هیشکی نیس.»
با همه این فراز و فرودها، کبری خانم از زندگی اش راضی است: «چرا راضی نباشم؟ اگه ناراضی باشم چیکار می تونم بکنم؟ خدا تن سالم بده، محتاج کسی نشیم. بچه هامم راضی ان و از کار من خجالت نمی کشن. میگن فقط محتاج کسی نباشیم. بعضی موقعا که مشتریا میگن دونفره برم، یکی از دخترامو با خودم می برم که به همه کارا برسیم. یه مدتی هم تو یه آشپزخونه آشپزی می کردم اما صابکارم بیمه م نکرد و گفت سِنت زیاده. کارمم خوب بود. حقوقش هم خوب بود و برای بچه هامم غذا می آوردم. اما پس از کرونا دیگه آشپزخونه هم تعطیل شد.»
پی نوشت: اطلاعات شخصی و هویتی افرادی که در این گزارش با آنان مصاحبه شده، نزد ایسنا محفوظ است و از اسم های مستعار برای افراد استفاده شده است.
