به گزارش مدیرسا، بعد از انتظار چند ساله برای گسترش روابط هند و ایران در بندر چابهار، حالا به نظر می آید بنا شده دو کشور تا دو ماه آینده، یک قرارداد بلندمدت برای توسعه این بندر به عنوان دروازه ای برای دسترسی هند به بازارهای آسیای میانه، امضا کنند.
به گزارش مدیرسا به نقل از ایسنا، موقعیت استراتژیک ایران در منطقه و برخورداری از یک جغرافیای خاص، کشورهای همسایه را بر آن داشته که از خاک ایران بعنوان یک مسیر ترانزیتی استفاده کنند؛ یکی از این همکاری ها، استفاده از موقعیت ترانزیتی ایران برای هند است. در این بین بندر چابهار می تواند بعنوان یک نقطه مهم و استراتژیک و در جهت کریدور ترانزیتی شمال – جنوب در یک شبکه حمل و نقل چندوجهی جریان کالا و مسافر بین ایران، هند، افغانستان، کشورهای منطقه و آسیای میانه فعالیت کند.
هند از راه انعقاد قرارداد یکی از شرکتهای خصوصی خود و با تعهد سرمایه گذاری به میزان ۸۵ میلیون دلار برای خرید تجهیزات مورد نیاز بندر چابهار، از سال ۱۳۹۷ وارد طرح توسعه فاز یک بندر شهید بهشتی چابهار شد که به سبب مشکلات ثانویه بوجود آمده همچون تحریم ها، جهت خرید و تأمین تجهیزات مذکور، این قرارداد به صورت کامل اجرایی نشد؛ اما سال قبل اعلام گردید که تأمین تجهیزات سنگین راهبردی به مبلغ مجموع ۲۴ میلیون دلار انجام شده است.
علی اکبر صفایی – مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی- خردادماه بود که در رابطه با وضعیت اپراتور هندی در چابهار اظهار داشت: در جلساتی که داشتیم، چند مورد اختلاف نظر بوده و در ۱۰ سال قبل هم اختلاف نظرهایی را که برای قرارداد بلندمدت به نتیجه نرسیده بود، حل وفصل کردیم و در آینده نزدیک قرارداد بلندمدت نهایی می شود که یک اقدام خوب در حوزه بین المللی برای بندر چابهار خواهد بود.
قرارداد نیمه کاره در آستانه ۱۰ ساله شدن
چابهار که در جنوب شرقی ایران واقع است، بعنوان دروازه ای برای دسترسی هند به بازارهای آسیای میانه در نظر گرفته شده و ریشه های این پروژه به سال ۲۰۰۳ باز می گردد که دو کشور بر سر توسعه آن به توافق رسیدند. با این وجود، این ابتکار عمل به سبب تحریم های غرب ضد برنامه هسته ای ایران با موانعی مواجه گردید.
به دنبال آن سفیر هند در تهران تیرماه سال جاری اظهار داشت که هند برای رشد اقتصادی و تجاری از راه بندر چابهار برنامه ریزی ویژه ای را در دستور کار خود دارد. «رودرا گائوراو شِرِست» اشاره کرد: چابهار نقطه عطف تحول اقتصادی منطقه است و برای هند فرصتی طلایی یدک می کشد و موقعیت چابهار در توسعه مبادلات تجاری در منطقه، اورآسیا و حتی اروپا منحصر بفرد است.
حالا کشتیرانی اعلام نموده که به قول منابع مطلع، انتظار می رود هند و ایران تا سپتامبر ۲۰۲۳ (شهریور – مهر ۱۴۰۲) و پیش از اجلاس جهانی دریایی هند ۲۰۲۳ که برگزاری آن در دهلی نو برای ماه اکتبر برنامه ریزی شده، یک قرارداد بلندمدت برای توسعه بندر چابهار امضا کنند. بدین ترتیب بعد از سال ها مذاکره، دهلی نو و تهران قراردادی چند ساله را امضا می کنند که به هند اجازه می دهد بندر شهید بهشتی چابهار را به صورت دراز مدت توسعه دهد.
بیشتر بخوانید
طلسم هندی ها در چابهار شکسته می شود؟ قرارداد بلندمدت با هند در چابهار بزودی نهایی می شود هم اکنون هند و ایران قرارداد توسعه بندر چابهار را به مدت یک سال تمدید کردند. با این وجود، هند از ایران خواسته که به یک پیمان بلندمدت متعهد شود و اطمینان لازم برای سرمایه گذاری و برنامه های توسعه هند را فراهم آورد. این قرارداد دراز مدت برای ۱۰ سال دیگر هم می تواند به صورت خودکار تمدید شود. یکی از مقامات وزارت بنادر، کشتیرانی و آبراه های هند گفته که مفاد قرارداد بلندمدت ماه آینده نهایی خواهد شد و احتمالا در ماه سپتامبر توافق نامه ای امضا می شود.
مذاکرات قرارداد بلندمدت قبل از این به سبب اختلاف نظر در مورد بند داوری متوقف گردید. ایران قبلاً باتوجه به محدودیت های قانون اساسی خود برای رسیدگی به اختلافات در دادگاه های خارجی، از بندهایی در مورد داوری بین المللی ناراضی بود. با این وجود، هر دو طرف مقرر است به یک چاره دست یابند که اجازه می دهد پرونده های اختلافات احتمالی به دادگاه های داوری بین المللی در مکانهای بی طرف مانند سنگاپور و دبی منتقل شود. هند قبلاً پیشنهاد کرده بود که موضوعات داوری در دبی یا بمبئی مطرح شوند. اختلاف نظر در مورد سایر بندها، مانند تضمین حداقل ترافیک مورد نظر ایران هم چاره خواهد شد و مسیر توسعه سریع زیرساخت های بندر را برای اطمینان از رسیدن به سطح قابل قبولی از ترافیک کشتی و کالا به این مکان استراتژیک هموار می کند.
هند و ایران در آستانه امضای قرارداد بلندمدت برای توسعه بندر چابهار
در سال ۲۰۱۶ میلادی، شرکتهای ایندیا پورتز گلوبال با مسئولیت محدود (IPGL) و آریا بنادر ایرانی ها قرارداد توسعه بندر شهید بهشتی چابهار را امضا کردند. هند تأمین ۸۵ میلیون دلار برای توسعه بندر چابهار به همراه اعطای یک خط اعتباری ۱۵۰ میلیون دلاری را متعهد شد. از سال ۲۰۲۳ میلادی، هند شش جرثقیل دروازه ای به مبلغ ۲۵ میلیون دلار برای توسعه بندر شهید بهشتی تأمین و مستقر کرده، ولی با این وجود، ایران از تلاشهای هند ابراز نارضایتی می کند. بطوریکه سفیر سابق ایران در هند، پیشرفت کار توسعه چابهار را «بسیار کُند» توصیف کرد.
با اینکه در سال ۲۰۱۶، در جریان سفر نخست وزیر نارندرا مودی به تهران، هند، ایران و افغانستان توافقنامه ای را برای توسعه چابهار بعنوان کریدور تجاری و حمل و نقل برای پیوند دادن اقتصادهای خود به یکدیگر امضا کردند؛ اما از سرگیری تحریم های ایالات متحده ضد ایران در سال ۲۰۱۹ و سقوط دولت رسمی افغانستان در سال ۲۰۲۱، کار را در بندر چابهار پیچیده و کند کرد، اما سال قبل تیمی از وزارت بنادر، کشتیرانی و آبراه های هند از ایران بازدید و مذاکرات برای توسعه چابهار باردیگر سرعت گرفت.
بر مبنای داده های دولتی، شرکت دولتی IPGL که بندر شهید بهشتی چابهار را اداره می کند، از زمانیکه فعالیت خویش را در سال ۲۰۱۸ شروع کرده تا ماه می ۲۰۲۳، بیشتر از ۶.۵۶ میلیون تن محموله فله از استرالیا، بنگلادش برزیل، آلمان، روسیه و امارات متحده عربی را جابه جا کرده است. هند برای سال ۲۰۲۳ میلادی جابه جایی بار ۱۳ هزار و ۲۸۲ تی ای یو را در پایانه شهید بهشتی هدف قرار داده در حالیکه این رقم در سال ۲۰۲۲ فقط ۳۰۹۶ تی ای یو بوده است. به قول کارشناسان در صورت اتصال بندر چابهار به شبکه ریلی، میزان جابه جایی کالا از راه آن به میزان قابل توجهی افزایش خواهد یافت.
منبع: مدیرسا
