به گزارش مدیرسا، کارشناسان اقتصادی و فعالان اقتصادی برای تثبیت نرخ ارز نظرات متفاوتی دارند که در این گزارش به آن پرداخته شده است.
به گزارش مدیرسا به نقل از مهر، دلار در بازار آزاد هم چنان در کانال ۵۰ هزار تومان درحال نوسان است. تعدادی از مخالفان تثبیت ارز می گویند به جهت اینکه التهاب افزایش قیمت ارز در آینده نداشته باشیم باید نرخ ارز بصورت شناور و آرام رشد کند.
اما برخی دیگر می گویند دلار در ۲ سال ابتدایی دولت رئیسی به یک باره ۱۰۰ درصد رشد کرده و درجا زدن و تثبیت قیمت ارز در قیمت های امروز بسیار ایده آل است، این عده می گویند نرخ تعادلی ارز در وضعیت کنونی ۳۸ هزار تومان بوده و نرخها تا رسیدن به ۵۰ هزار تومان چندین سال فاصله دارد.
کاهش انتظارات تورمی سبب تثبیت نرخ ارز شده است
محمد غفوری کارشناس اقتصادی در گفت و گو با خبرنگار مهر با اشاره به این که سال گذشته یک پرش ارزی داشتیم که ارز رشد ۱۰۰ درصدی را از قیمت ۲۵ هزار تومان به ۵۰ هزار تومان داشته است، اظهار داشت: حالا در وضعیت رکود قرار داریم و سیاست گذار ارزی با اعمال سیاست انقباضی و پایین آوردن گردش نقدینگی سبب تثبیت قیمت ارز شده است.
این کارشناس اقتصادی اضافه کرد: پایه تحلیل اقتصاد کشور نرخ ارز است، دلیلی که سبب می شود شاهد افزایش قیمت ارز باشیم انتظارات تورمی است، وقتی انتظارات فروکش می کند نرخ ارز تثبیت می شود و شاهد رشد نرخ ارز نخواهیم بود.
غفوری اضافه کرد: تثبیت شدن نرخ ارز باتوجه به کسری بودجه به ضرر تولید است، سرکوب نرخ ارز سبب می شود دوره های تثبیت و رشد داشته باشیم، در وضعیت فعلی که اقتصاد گرفتار رکود تورمی شده است این اقدام را اقدام صحیحی ارزیابی نمی کنم، دلار با عرضه و تقاضا باید در بازار ارز شکل بگیرد و تثبیت باید باتوجه به عرضه و تقاضا شده و تقاضا در دلار انباشته نشود تا شاهد افزایش قیمت ارز نباشیم.
لیدر بودن دلار بازار آزاد هنوز از بین نرفته است
یحیی لطفی نیا کارشناس اقتصادی در گفت و گو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه با سیاست تثبیت میتوان اقتصاد کلان را بهبود داد و توسط متغیرهای پولی به اقتصاد تثبیت بخشید، اظهار داشت: چیزی که امروز در بانک مرکزی ادعا می شود تثبیت اقتصادی با نگاه کاهش تورم است، افزایش رشد اقتصادی و بهبود فضای اقتصادیست. تفاوتی بین رویکرد سیاست گذار به فرآیند کلان اقتصادی به وجود آمده است که این تفاوت قابل تقدیر است.
لطفی نیا اضافه کرد: در عمل چیزی که می بینیم تفاوتی در اجرای این سیاست نیست، قبلاً دلار چند نرخه بود امروز هم دلار با چند نرخ معامله می شود، قبلاً ارزی به نام ترجیحی وجود داشت و امروز هم ارزی به نام نیما وجود دارد که به نمایندگی از ارز ترجیحی همان وظیفه را انجام می دهد. صادرکنندگان بخش خصوصی و دولتی با یک نرخی بالاتر که قبلاً نیما بود اما حالا در تالار دوم بازار مبادله این اتفاق انجام شده است. قبلاً یک بازار غیررسمی داشتیم حالا هم داریم.
وی افزود: در اواخر دوره قبلی بانک مرکزی نرخ توافقی وجود داشت که این نرخ توافقی بین اشخاص هنوز مورد استفاده قرار گرفته و نرخ آن نزدیک به ۴۸ هزار تومان است، قرار بود سیاست تثبیت اجرا شده و ارز تک نرخی شود اما حالا بازار ارز ۶ نرخه است.
لطفی نیا تشریح کرد: در صورتیکه حالا در جنگ اقتصادی، تحریم های ناجوانمردانه، خروج سرمایه، مهاجرت، تهدید امنیت غذایی وجود دارد، تمام اینها سیاست گذار را به اجبار به سمتی می برد که نرخ ارز را ثابت نگه دارد، ناچارا سیاست گذار به این سمت می رود، نرخ ارز ثابت باشد که مردم و فعالان اقتصادی بتوانند برنامه ریزی های خوبی را برای چند ماه آتی خود داشته باشند، این نوع سیاستگذاری به منابع ارزی قابل توجه نیاز دارد که بتوان تقاضا را به خوبی پاسخ داد. کشورهای همسایه همین سیاست را اجرا کرده اند و باتوجه به تلاطم های مختلف در منطقه غرب آسیا توانسته اند ارز خویش را ثابت نگه دارند.
وی با اعلان اینکه سوال اینجاست که آیا ما منابع ارزی لازم را داریم که بتوانیم ارز را ثابت نگه داریم یا خیر؟ اظهار داشت: اساسا این جور نیست اگر منابع ارزی لازم داشتیم دلار ۴۲۰۰ و ۲۸، ۵۰۰ تومان را حفظ می کردیم، باید سیاست های کنترل شدیدی ارزی را اعمال می کردیم، بانک مرکزی به عنوان هماهنگ کننده و مدیریت کننده همه اجزا در کنار هم قرار می گرفتند، ثبت سفارش به درستی انجام شده و بازگشت ارز حاصل از صادرات به درستی انجام شده تا کشور بتواند تثبیت را اجرا کند، در این نگاه باید تمام استثناها حذف شده تا بانک مرکزی بتواند سیاست تثبیت را به درستی اجرا کند، در این نگاه هم نظام ارزی کشور به سبب نبود زیرساخت های لازم نتوانست تقاضا را به درستی مدیریت کند.
واقعیت این است که بازار غیررسمی به عنوان بازار لیدر یا رهبر پذیرفته شده است اما سیاست گذار تن به این بازار آزاد نداده و باید هم تن ندهد چونکه مسئله درست و اصولی است، در رابطه با نوسان بازار غیررسمی بمحض این که طوفان الاقصی اتفاق می افتد قیمت ارز ۸ درصد بالاتر می رود و بمحض این که خبر مثبتی می آید دلار بیش از ۵ درصد ریزش می کند، اساسا این نوع بازار ارز به هیچ وجه نمی تواند کارا باشد.
لطفی نیا در پاسخ به این پرسش که بعضی می گویند نرخ واقعی دلار بیش از این نرخ بوده و بانک مرکزی درحال کشیدن فنر ارز است، اظهار داشت: نرخ ارز بنیادی مبتنی بر نظریه مختلفی است، نرخ قدرت خرید را برمبنای تورم داخلی و خارجی محاسبه می نماییم، دلار به نرخ های متفاوتی می رسد، مثلا نرخ های ۴۰ یا ۵۰ یا نرخ های دیگر. اما مهم این است که باید با جامع نگری نظریه های ارز را بررسی کرد.
وی اضافه کرد: بعد این نظریه های تبیین کننده قیمت ارز نبوده و تبیین کننده رفتار ارز است و نمی توان برایند دقیقی از آن داشت، نکته سوم این است که چیزی که در جامعه است برابری قدرت خرید است، در این نظریه هم سال پایه بسیار مهم می باشد، اگر در این نظریه سال پایه را ۸۰ در نظر بگیریم یک عددی به دست می آید، اگر آنرا سال ۹۰ در نظر بگیریم یک عددی به دست آمده و اگر هم سال ۷۲ در نظر بگیریم عدد دیگری به دست می آید. مثلا اگر سال ۱۴۰۱ را بر سال مبنا به دست آوریم قیمت ارز ۳۵ هزار تومان باید باشد. این مبنا، مبنایی صحیح نیست اما اساسا اگر جامعه به سمت یک قیمت برود و در ذهن ها یک عددی به دست بیاید بانک مرکزی و دولت هم تا یک جایی می تواند مقاومت کند و وقتی مقاومت از بین رفت می گویند، دیدید فنر باز هم رها گردید. وقتی همه پذیرفتیم که قیمت به یک جایی برسد همه هم خواهند پذیرفت قیمت به نقطه مشخص برسد.
لطفی نیا در آخر اظهار داشت: سیاست گذار باید نگاهی جامع در رابطه با همه افراد جامعه داشته باشد، در وضعیت تورمی نرخها افزوده می شوند اما بانک مرکزی مسئول است که تا جایی می تواند ارزش بازار ارز و پول ملی را نگه دارد، البته باید در نظر داشت رابطه بین نرخ ارز، بازار ارز و تورم رابطه مارپیچی است و هر کدام افزایش پیدا کنند می توانند دیگری را هم بالا برند و اگر بانک مرکزی تسلیم هر مرحله افزایش قیمت ارز شود فروپاشی اقتصاد رخ خواهد داد و خطرناکست.
تثبیت ارز با آزادسازی جواب می دهد
هادی خواجوی مدرس دانشگاه در گفت و گو با خبرنگار مهر در رابطه با سیاست تثبیت ارزی بانک مرکزی با اعلان اینکه در دهه های گذشته یکی از مسائلی که در سیاست های پولی و مالی کشور دیده شده است عدم تثبیت نرخ ارز است، اظهار داشت: تصمیم گیری لحظه ای و کوتاه مدت فعال اقتصادی کشور را بشدت اذیت کرده است. سرمایه گذار اقتصادی کشور چیزی می تواند به آن قوت قلب بدهد، ثبات است این ثبات می تواند اقتصاد را پیش بینی پذیر کرده و فعال اقتصادی یک برنامه اقتصادی ۳ تا ۴ ساله برای کسب وکار خود بچیند.
وی اضافه کرد: کشوری که در آن هر لحظه نرخ ارز و سیاست های واردات و اقتصاد، فاینانس و ال سی تغییر کند فعال اقتصادی از آن چیزی جز سردرگمی و اذیت بهره ای نمی برد. سیاست تثبیت ارز، سیاست خوبی است به شرطی که سیاست گذار نیم نگاهی هم بازار آزاد داشته باشد.
خواجوی اشاره کرد: سیاست تثبیت باید یک سیاست واقعی و مبتنی بر بازار آزاد باشد و سیاستی مصنوعی و در درهای بسته دولت نباشد، نباید تلاش کرد با فشردن قیمت در محدوده هایی که می دانیم قیمت واقعی ارز نیست آنرا ثابت نگه داریم.
خواجوی تشریح کرد: ارز باید به سمت آزادسازی با نوسان های کم رفته تا بتواند در یک محدوده تثبیت شود، قیمت ارز باید واقعی باشد تا رانت ها برداشته شود، قیمت ارز باید یک میزان واحد باشد و یارانه ای در کار نباشد، البته تعدادی از موارد نیاز است سیاست گذار، سیاست تثبیت مصنوعی را در پیش بگیرد تا بتواند به تثبیت ارز واقعی برسد، البته این تثبیت مصنوعی نباید بصورت طولانی مدت ادامه داشته باشد و تلاش بر این باشد که قیمت ارز به قیمت ارزش جایگزینی آن رسیده تا بازار حس نکند قیمت ارز رشد خواهد داشت.
این مدرس دانشگاه افزود: در استراتژی طولانی مدت تثبیت باید متناسب با بازار آزاد رخ دهد، قیمت ارز زمانی می تواند واقعاً تثبیت شود که هیچ نوع یارانه و ارزهایی مانند ترجیحی، نیمایی و غیره نباشد و بازار ارز با یک نرخ با تثبیت نرخ بتواند نیاز فعالان اقتصادی، واردکنندگان و صادرکنندگان کشور را تأمین کند. سیاست تثبیت وقتی کنار سیاست آزادسازی اجرا شود، هم به آزادسازی خواهیم رسید و هم فعالان اقتصادی با یک دست باز به فعالیت خواهند پرداخت و این نوع فعالیت ثمره زیادی برای اقتصاد کشور خواهد داشت، چونکه سبب جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی می شود.
وی در پاسخ به سوال خبرنگار مهر، در خصوص این که برخی مدام می گویند فنر بازار ارز درحال کشیده شدن است و وقتی رها شود، می تواند صدمات زیادی برای اقتصاد داشته باشد، اظهار داشت: در حافظه جمعی ایرانیان از پنج دهه پیش این باور شکل گرفته که دلار یک زمان رکودی و یک زمان صعودی دارد، ایرانیان به این باور رسیده اند که سیاست گذار اقتصادی همواره با دخالت قیمت ارز را کنترل کرده و وقتی که تلاطم های جهانی رخ می دهد کار از دست سیاست گذار خارج می شود این حقیقت چندین بار در دولت های مختلف پیش از انقلاب و پس از انقلاب تکرار شده است. راهکار شکستن این ذهنیت مردم این است که نرخها به سمت آزادسازی برود، تثبیت ارز تنها با آزادسازی رخ می دهد. امیدواریم که این دفعه دیگر شاهد پرش های قیمت ارز نباشیم، باید فعالان بازار پولی مالی، شامل بانک ها، سازمان بورس، فعالان بازار سرمایه و فعالان اقتصادی و بازرگانان را در رأس تصمیم گیری ها قرار دهیم و با مشورت گرفتن از آنان نرخها را به سمت بازار حرکت دهیم تا هیچ وقت شاهد پرش های عجیب و غریب در ارز نباشیم.
خواجوی در آخر اظهار داشت: اقتصاد ایران باید به سمت شفاف سازی ۱۰۰ درصدی برود و دیگر شاهد رانت های اطلاعاتی در صنعت بانکداری و بازار سرمایه نباشیم. تا آن زمان که در صنایع مختلف رانت های اطلاعاتی وجود دارد اقتصاد شفاف نخواهد شد، اما با بوجودآوردن شفافیت میتوان فعال اقتصادی را امیدوار کرد، آزادسازی واقعی در گرو شفافیت در اقتصاد است.
منبع: مدیرسا
