مدیرسا: موضوع پرداخت وام ازدواج برای نخستین بار در قانون بودجه سال ۱۳۹۴ به تصویب رسید و بر طبق بند ب تبصره ۱۶ این قانون، بانک مرکزی مکلف شد بوسیله بانکهای دولتی نسبت به تامین و پرداخت آن اقدام نماید.
به گزارش مدیرسا به نقل از مهر موضوع پرداخت وام ازدواج برای نخستین بار در قانون بودجه سال ۱۳۹۴ به تصویب رسید و بر طبق بند ب تبصره ۱۶ این قانون، بانک مرکزی مکلف شد بوسیله بانکهای دولتی نسبت به تامین و پرداخت تسهیلات به مبلغ ۱۴.۴ همت از محل پس اندازهای قرض الحسنه اقدام نماید که ۶۰ درصد آن معادل ۸.۴۶ همت برای ازدواج جوانان و ۴۰ درصد آن برای اشتغال مددجویان سازمان زندان ها و و اقدامات تأمینی و تربیتی بوسیله بنیاد تعاون و حرفه آموزی و صنایع زندانیان کشور بود.
براساس این بند قانونی، محل پرداخت این وام، پس اندازهای قرض الحسنه تعیین شده و محل مصرف آن نیز علاوه بر پرداخت وام ازدواج، برای اشتغال مددجویان سازمان زندان ها و سایر اقدامات نیز در نظر گرفته شد. همین طور پرداخت وام ازدواج، محدود به بانکهای دولتی بود. نکته دیگر این که دوره تنفس دوساله و بازپرداخت وام در اقساط ده ساله در نظر گرفته شد.
هرچند پیش تر و از سال ۱۳۸۸، بانک مرکزی برای متمرکز کردن اعطای تسهیلات قرض الحسنه ازدواج به راه اندازی و طراحی پایگاه اینترنتی ثبت نام تسهیلات قرض الحسنه ازدواج اقدام نمود و بانکهای عضو سامانه تسهیلات قرض الحسنه ازدواج از ۱۲ بانک در آخر خردادماه سال ۱۳۹۲ به ۳۵ بانک و مؤسسه اعتباری تا پایان خردادماه سال ۱۳۹۷ افزایش پیدا کرد.
در قانون بودجه سال ۱۳۹۵، پرداخت وام ازدواج در تبصره ۲۹ قانون مصوب شد و بانک مرکزی را موظف کرد کلیه بانکها و مؤسسات اعتباری را برای پرداخت تسهیلات قرض الحسنه ملزم کند تا به اندازه سهم خود از مجموع سپرده های قرض الحسنه پس انداز و جاری در پرداخت تسهیلات قرض الحسنه مشارکت کنند و تسهیلات قرض الحسنه ازدواج را در اولویت نخست پرداخت قرار دهند.
آنچه که این بند قانونی برای نخستین بار به آن اشاره نمود، پرداخت وام قرض الحسنه به اندازه سهم هر بانک از مجموع سپرده های قرض الحسنه پس انداز و جاری بود. این دفعه اما دوره بازپرداخت وام به چهار سال تقلیل داده شد. همین طور تبصره اول این بند قانونی، سقف وام ازدواج را از ۳ میلیون تومان به ۱۰ میلیون تومان افزایش داد و در حقیقت برای این وام، سقف فردی تعیین کرد.
براساس تبصره دیگر این قانون، بانک مرکزی موظف شد پرداخت وام ازدواج را به نحوی مدیریت کند که تعداد افراد در صف دریافت وام در آخر هر ماه کمتر از ۵۰ هزار نفر باشد. چونکه در سامانه ثبت نام وام ازدواج برای دریافت این وام، صف تشکیل شد.
در قانون بودجه سال ۹۶، تکلیف پرداخت وام ازدواج همانند تکلیف مقرر در قانون بودجه سال ۹۵ بود و بر این نکته تاکید شد که طی سه ماهه اول سال ۱۳۹۶ تمامی پرونده های تعیین تکلیف نشده سال قبل در اولویت تسهیلات قرار گیرند.
در قانون بودجه سال ۹۷ سقف فردی وام ازدواج به ۱۵ میلیون تومان افزوده شد و بازپرداخت آن نیز پنج ساله شد.
در قانون بودجه سال ۹۸، پرداخت وام به کسانی محدود شد که تاریخ عقد ازدواج آنها پس از سال ۹۶ باشد. سقف این وام نیز دو برابر یعنی ۳۰ میلیون تومان با دوره بازپرداخت پنج ساله تعیین شد. همین طور برای نخستین بار در این سال به موضوع ضمانت وام نیز ورود شد و بانکها موظف شدند یک ضامن معتبر و سفته به عنوان ضمانت گرفتن کنند یا حتی یارانه پرداختی به اشخاص را به عنوان تضمین دراین زمینه بپذیرند.
در قانون بودجه سال ۹۹ نیز قرار شد وام ازدواج به کسانی که عقد ازدواج آنها بعد از سال ۹۶ باشد پرداخت گردد. سقف فردی این وام مجدد افزوده شد و ۵۰ میلیون تومان شد. دوره بازپرداخت نیز هفت ساله با گرفتن یک ضامن و سفته تعیین شد.
در قانون بودجه ۱۴۰۰ تعیین شد پرداخت وام ازدواج به زوج هایی باشد که تاریخ عقد ازدواج آنها بعد از سال ۹۷ بود. سقف فردی آن به ۷۰ میلیون تومان افزوده شد. دوره بازپرداخت نیز ده ساله شد.
قانون بودجه سال ۱۴۰۱ اما تغییرات اساسی داشت چونکه با اجرائی شدن «قانون پشتیبانی از خانواده و جوانی جمعیت» تکالیف جدیدی اضافه گردید و علاوه بر تکلیف اعطای وام ازدواج، اعطای وام قرض الحسنه فرزندآوری نیز اضافه گردید. همین طور در بحث ضمانت، اعتبارسنجی متقاضیان با گرفتن سفته از متقاضی و یا یک ضامن معتبر، مدنظر قرار گرفت. سقف فردی به ۱۲۰ میلیون تومان افزایش پیدا کرد. این سقف برای زوج های زیر بیست و پنج سال و زوجه های زیر بیست و سه سال نیز ۱۵۰ میلیون تومان تعیین شد.
براساس این بند قانونی، وام فرزندآوری برای فرزندانی که پس از سال ۱۴۰۰ به دنیا آمده اند به ازای فرزند اول ۲۰ میلیون تومان، فرزند دوم ۴۰ میلیون، فرزند سوم ۶۰ میلیون تومان، فرزند چهارم ۸۰ میلیون تومان و فرزند پنجم و به بعد ۱۰۰ میلیون تومان تعیین شد. تسهیلات قرض الحسنه ودیعه یا خرید یا ساخت مسکن (بنا به درخواست خانواده) با بازپرداخت حداکثر بیست ساله برای خانواده های فاقد مسکن که در سال ۱۳۹۹ به بعد صاحب فرزند سوم یا بیشتر شده یا می شوند نیز به عنوان تکلیفی دیگر به میزان ۲۰۰ میلیون تومان قرار شد.
در قانون بودجه سال ۱۴۰۲، بانک مرکزی مکلف شد مطابق با قانون پشتیبانی از خانواده و جوانی جمعیت و قوانین مربوط به ایثارگران، حداقل معادل ۲۰۰ همت از محل سپرده های قرض الحسنه شامل جاری و پس انداز شبکه بانکی (غیر از بانکهای قرض الحسنه) را به قرض الحسنه ازدواج، فرزندآوری و ودیعه یا خرید یا ساخت مسکن اختصاص دهد.
در این بند قانونی قرار شد پرداخت وام ازدواج به زوج هایی که بعد از سال ۹۸ عقد ازدواج آنها ثبت شده پرداخت گردد. سقف فردی برای هریکی از زوج ها ۱۸۰ میلیون تومان تعیین شد. این سقف برای زوج های زیر بیست و پنج سال و زوجه های زیر بیست و سه سال نیز ۲۲۰ میلیون تومان تعیین شد.
براساس این بند قانونی، وام فرزندآوری نیز برای فرزندانی که پس از سال ۱۴۰۰ به دنیا آمده اند به ازای فرزند اول ۳۰ میلیون تومان، فرزند دوم ۶۰ میلیون، فرزند سوم ۹۰ میلیون تومان، فرزند چهارم ۱۲۰ میلیون تومان و فرزند پنجم و به بعد ۱۵۰ میلیون تومان تعیین شد.
تسهیلات قرض الحسنه ودیعه یا خرید یا ساخت مسکن نیز برای خانواده های فاقد مسکن که از شروع سال ۱۳۹۹ به بعد صاحب فرزند سوم یا بیشتر می شوند به میزان ۲۰۰ میلیون تومان قرار شد.
در قانون بودجه سال ۱۴۰۳ همانند تکالیف مقرر در قانون بودجه سال ۱۴۰۲ حداقل ۲۰۰ همت برای این مساله اختصاص داده شد اما در عین حال سقف فردی این تسهیلات به ۳۰۰ میلیون تومان افزایش پیدا کرد. این سقف برای زوج های زیر بیست و پنج سال و زوجه های زیر بیست و سه سال به ۳۵۰ میلیون تومان رسید.
وام فرزندآوری نیز برای فرزندانی که پس از سال ۱۴۰۰ به دنیا آمده اند به ازای فرزند اول ۴۰ میلیون تومان، فرزند دوم ۸۰ میلیون، فرزند سوم ۱۲۰ میلیون تومان، فرزند چهارم ۱۵۰ میلیون تومان و فرزند پنجم و به بعد ۲۰۰ میلیون تومان تعیین شد.
تسهیلات قرض الحسنه ودیعه یا خرید یا ساخت مسکن نیز برای خانواده های فاقد مسکن که از شروع سال ۱۳۹۹ به بعد صاحب فرزند سوم یا بیشتر می شوند به میزان ۳۰۰ میلیون تومان قرار شد.
همانگونه که ملاحظه می شود در تکالیف گوناگون طی سالهای قبل برای پرداخت وام ازدواج، هرساله بر رقم پرداختی افزوده شده و در حقیقت تکالیف سنگین تر شد. بر طبق آمار اعلامی برای پرداخت وام ازدواج تا سال ۱۴۰۱، وام ازدواج هرساله به حدود یک میلیون نفر پرداخت شده است. از طرف دیگر آمار ثبت ازدواج در کشور نیز تأیید می کند که طی این سال ها، ثبت ازدواج در کشور کمی بیش از این تعداد بوده و میانگین حدود ۶۰۰ هزار فقره ازدواج در کشور ثبت شده است.
سال
تعداد ازدواج
تعداد وام ازدواج پرداختی
۱۳۹۴
۶۸۵.۳۵۲
۱۳۹۵
۷۰۴.۷۱۶
۱۳۹۶
۶۱۱.۳۹۹
۱۳۹۷
۵۵۵.۳۰۱
۹۸۶.۶۰۰
۱۳۹۸
۵۳۵.۲۵۴
۸۴۳.۰۰۰
۱۳۹۹
۵۶۱.۳۹۵
۱۴۰۰
۵۷۰.۶۱۸
۱۴۰۱
۵۲۴.۱۳۹
۱۴۰۲
۷۷۱، ۱۶۶
ناترازی در پرداخت وام ازدواج در همان سال اول تصویب قانون بودجه یعنی در سال ۱۳۹۴ مشخص شد چونکه بر طبق همین تکالیف قانونی (قوانین بودجه سالانه)، محل پرداخت این وام ها نیز سپرده های قرض الحسنه نزد بانکها بود و صف دریافت وام ازدواج در همان سال بوجود آمد. به شکلی که در قانون بودجه سال ۹۵ قرار شد تا صف وام ازدواج ماهانه کمتر از ۵۰ هزار نفر باشد.
مجلس برای حل موضوع و با هدف افزایش شمول منابع قرض الحسنه نزد بانکها برای پرداخت وام قرض الحسنه، در قوانین بودجه سنواتی، تعاریف جدیدی از منابع قرض الحسنه نزد بانکها ارائه می کرد و از پس اندازهای قرض الحسنه بانکهای دولتی در قانون بودجه سال ۹۴ به صد درصد مانده سپرده های قرض الحسنه و پنجاه درصد سپرده های قرض الحسنه جاری شبکه بانکی در سال ۱۴۰۱ رسید.
از سوی دیگر در ضمن سالهای قبل، روند سپرده گذاری قرض الحسنه نزد بانکها به دلایلی همچون تورم، کاهشی شد و منابع پرداخت این وام، کمتر و کمتر شد.
موضوع صف وام ازدواج هرساله تکرار شده و این ناترازی، تا حالا ادامه داشته است. از شروع سال ۱۴۰۳ تا ۲۰ خردادماه مبلغ ۲۴۸ هزار میلیاردریال تسهیلات به متقاضیانی که در سامانه تسهیلات قرض الحسنه ازدواج ثبت نام کرده اند، پرداخت شده؛ این تسهیلات به ۸۰ هزار نفر اعطا شده است و تعداد آمار افرادی که در انتظار هستند ۲۳۰ هزار نفر است که برخی از این افراد در سال قبل ثبت نام کرده اند و درحال تکمیل مدارک هستند.
این نکته را نیز باید اضافه کرد که تکالیف پرداخت قرض الحسنه فقط به وام ازدواج محدود نیست و مواردی همچون ستاد دیه، اشتغال مددجویان سازمان بهزیستی، اشتغال مددجویان کمیته امداد امام خمینی (ره)، کارکنان ارتش، مشاغل خانگی، تعمیر واحدها و راه اندازی حمام بهداشتی روستایی، ودیعه مسکن، سفرهای ریاست جمهوری و سایر نیازهای ضروری را نیز شامل می شود. همین طور از سال ۱۴۰۱ نیز وام فرزندآوری به این تکلیف افزوده شده و بر طبق آمار موجود در سایت بانک مرکزی، طی دو سال اول اجرای این قانون در سال ۱۴۰۱، ۸۲۱ هزار و ۶۰۳ وام و در سال ۱۴۰۲ نیز ۷۳۸ هزار و ۳۵۴ وام فرزندآوری پرداخت شده است.
نکته دیگر این که سقف فردی مشخص شده در بودجه های سنواتی برای افراد عادی بوده و برای متقاضیان مشمول ماده ۵۰ قانون خدمات رسانی به ایثارگران این وام به میزان دو برابر افراد عادی است.
در مجموع، بررسی وضعیت وام ازدواج در بودجه های سنواتی نشان میدهد مبلغ فردی این وام از ۳ میلیون تومان در سال ۱۳۹۴ به ۳۰۰ میلیون تومان در سال ۱۴۰۳ رسیده و رشد ۱۰۰ برابری داشته است. در صورتیکه میزان سپرده های قرض الحسنه که محل پرداخت این وام در کنار سایر تکالیف قرض الحسنه است به سبب های مختلف در ضمن این سال ها کاهشی بوده و ناترازی را دوچندان کرده است.
منبع: مدیرسا
